Utrechtse Heuvelrug - Zuid Limburg

[Martin van Mourik]

Ik ben een week geleden weer eens op de hurri op en neer geweest naar Geleen. Op vrijdagmiddag begon ik aan wat fietsonderhoud dat ik eigenlijk al eerder had willen doen: afstelling van de remmen nakijken, uitgelubberde bevestiging van een spiegel vervangen, versnellingskabel smeren met grafiet en daarna weer afstellen, kettingbuizen poetsen, nieuwe ketting erop. Toen ik de oude en de nieuwe kettinghelften naast elkaar hield dacht ik eerst met een opmerkelijk geval van ongelijkmatige rek te maken te hebben. Later realiseerde ik me dat ik de lange helft (anderhalve 9x ketting) twee schakels korter had gemaakt dan de vorige. Dit leek me geen probleem, en bij een kort testritje leek het ook in orde zo. Al met al duurde al het onderhoudswerk en nog wat andere zaken die ik voor vertrek wilde doen veel langer dan ik gehoopt had, en ik lag pas om half drie in mijn bed.

De volgende morgen om acht uur wakker geworden, en na het regelen van proviand en bepakking van mijn fiets uiteindelijk om tien uur vertrokken. Er stond noordenwind, en ik hoopte dat ik mijn kortste rijtijd iets kon verbeteren. Afgelopen november deed ik er zes uur over in noordelijke richting met zuidenwind. Al gauw viel me op dat de derailleur niet lekker in een verzet wilde blijven zitten maar af en toe spontaan schakelde. Ik besloot eerst door te rijden en af te wachten of het niet vanzelf minder zou worden. Maar het werd juist meer, op een gegeven moment had ik in de middenste verzetten ongeveer om de vijf keer trappen een schok in mijn aandrijving doordat de ketting over de cassette versprong. Ik wachtte met een stop om de boel opnieuw af te stellen tot een rustig punt met een bankje waar ik mijn fiets op de kop overheen kon hangen.

Ondertussen belandde ik bij de veerpont bij Oijen in een stoet oude traktoren waarop meerdere generaties agrariers in feeststemming reden. Tijdens de overtocht stond ik in een walm van diesel en uitlaatgassen omdat ze die dingen allemaal door lieten draaien. Vaak mag je bij zo'n veerpont wachten tot alle gemotoriseerde voertuigen eraf zijn gereden voordat je als fietser verder kunt. Zo gauw ik er tussendoor kon manoevreren ben ik gaan rijden, en heb ik de eerste afslag de andere kant uit genomen dan die stoet gifwolkbrakers. Dit bracht me over een dijk langs een waterzuivering, waar ook ergens een picknicktafel stond waar ik rustig naar de afstelling van mijn derailleur kon kijken. Ik ben uiteindelijk drie keer gestopt om de versnellingskabel bij te stellen. Vanaf ongeveer Helmond was het schakelgedrag weer enigszins stabiel.

De iets te korte ketting op mijn fiets maakte dat deze bij gebruik van het grote voorblad en het grootste tandwiel op mijn cassette volledig gespannen kwam te staan met een horizontaal getrokken derailleurarm. Ik heb drie keer gehad dat ik voor een hellinkje bij een dijk of brug niet goed oplette en naar het laagste verzet doorschakelde. Terug omhoog schakelen lukte dan niet meer, en de trappers kwamen vast te staan, en het achterwiel uit het lood getrokken en hoorbaar aanlopend. De eerste keer was het eventjes paniek omdat ik die strak gespannen ketting niet meer los kon krijgen. Toen kwam ik op het idee om het achterwiel los te halen, en dit gaf dan met het wiel tegen het spatbord geduwd net genoeg ruimte om de ketting weer los te krijgen en op een kleiner tandwiel van de cassette te zetten.

Ik heb altijd een stel werkhandschoenen bij me, maar deze zaten ergens diep weggestoken in mijn bagage. In de haast om weer verder te kunnen heb ik met blote handen de ketting met verse fabriekssmeer vastgepakt, en daarna mijn handen afgeveegd aan een papieren zakdoek, wat niet veel hielp. Daardoor heb ik de hele dag met vieze handen gereden en boterhammen en fruit met een beetje kettingsmeer gegeten.

Ik zag laatst in een draad op velomobilforum van Jack-Lee de tip om geen eigen smeermiddel te gebruiken, maar puur en alleen dat van de fabriek. Zijn advies was om na de eerste honderd kilometer met een smeerlap met WD40 de buitenkant van de ketting schoon te vegen en er verder niets meer aan te doen. Als je de ketting in gebruik neemt wordt een deel van de fabriekssmeer rond de assen van de schakels naar buiten gedrukt. Dat moet je dan verwijderen om geen al te kleverige en vuil aantrekkende ketting-buitenkant te hebben. Doordat de ketting er net op lag was ik aan het poetsen van de buitenkant nog niet toegekomen, en was deze doordat ik al een eind gereden had maximaal smerig.

Afgezien van het geklooi met de techniek en vieze handen was het verder geen bijzondere fietstocht, via een door mij al vaker gereden korte route langs de Zuid-Willemsvaart van Keldonk tot de N273 bij Thorn. Er zijn daarbij wat stukken waar je rustig langs het kanaal rijdt, maar ook lange stukken waar je langs een doorgaande weg rijdt zonder het kanaal te zien. Best aardig om te rijden als alles aan je fiets goed werkt en je vlot door kunt trappen, wat minder als je vol ergernis zit vanwege technische mankementen.

Tussen Thorn en Maaseik heb ik niet de doorgaande route over de N78 genomen maar een stukje over fietsknooppunten langs de Vissenakkerplas en de Maas, met uitzicht op veel zeilboten, windsurfers en vliegersurfers enzo.
Ondanks het vele oponthoud kwam ik na zes uur en drie kwartier fietsen aan, voor mijn doen geen al te slechte tijd.

---

Op zondag heb ik een rondje Geleen - Maastricht - Luik - Spa - Aken - Kerkrade - Geleen gereden.
Het eerste stuk via Beek, Neerbeek, Geulle en Bunde naar Maastricht ging vlot. Bij Maastricht de Wilhelminabrug overgestoken en langs de Maasboulevard richting het zuiden. Het eerste Waalse dorp waar ik doorheen kwam was Lanaye. Daar stak ik het kanaal over via les écluses (sluizen), en ging over het eiland tussen het Albertkanaal en de Maas verder. Aan de noordkant van Visé bij le Barrage de Lixhe stak ik de Maas over.
Vroeger ben ik wel vaker per auto over de E25 langs Visé en Liège gekomen bij een rit naar het zuiden, of terug naar huis. Je ziet dan aan de ene kant de Maas liggen en aan de andere kant een boven het landschap uittorenende wand met een afwisseling van bossen en bebouwing erop en enkele rotspartijen. Ik was benieuwd hoe het zou zijn om hier te fietsen. Er loopt bij Visé een fietspad tussen de Maas en de snelweg. Bij de rit hierover is het uitzicht over de Maas ook wel aardig, maar die wand in het landschap zie je niet omdat de snelweg boven je uittorent.




Bij Hermalle-sous-Argenteau weer Meuse en Canal Albert overgestoken en het fietspad aan de westzijde van het kanaal gevolgd tot in Liège. Ter hoogte van Herstal kwam ik een oranje QuattreVélo tegen. De berijder stak een arm uit en zwaaide naar me en ik zwaaide terug.
Ik ben vroeger zelden in Luik geweest, er meestal langs gereden. Van de enkele keer dat ik er was doemt uit mijn herinnering een beeld op met grijze gebouwen met roetaanslag erop en veel herrie makend gemotoriseerd verkeer. Op een zonnige zondagmiddag is Luik best een aardige stad met monumentale gebouwen, pleinen, oude kronkelstraatjes en terrassen enzo. Er zijn tegenwoordig ook wel wat voorzieningen voor fietsers, maar dat is niet erg consistent doorgevoerd. Als je nog eens flink door elkaar geschud wilt worden door rommelige ongelijkmatig liggende straatstenen dan is Luik een prima plek om dat mee te maken.
Op een paar plekken in Liège waren me al mensen opgevallen die in gele hesjes met een klaarover-bordje schijnbaar doelloos op een plek stonden. Terwijl ik aan de zuidkant de stad uitreed kwam ik de reden hiervoor tegen: een verkleed hardloop-evenement. De boel was niet afgezet en van tijdelijke inrijverboden voorzien, ik kon gewoon mijn route vervolgen, langzaam rijdend en bellend zodat groepen hardlopers me op tijd zagen en me wat ruimte gaven om te passeren. De deelnemers waren in allerlei stijlen uitgedost: als prehistorische holbewoners, als superhelden met cape, als bloemboeketten, er kwam een Jezus compleet met kruis op zijn rug voorbij draven, en de klapper vond ik een levensgrote hardlopende bak popcorn met popcorn-pruik op.






Ik ben vervolgens een stuk langs de naar het zuiden kronkelende Ourthe gereden tot aan Remouchamps. Net als bij veel andere waterwegen in België loopt langs de Ourthe op veel stukken een jaagpad dat tegenwoordig als fietspad ingericht is. Het stuk tussen Poulseur en Rivage heb ik twee keer gereden. Mijn navigatie (OsmAnd) biedt de mogelijkheid om de kaart te draaien. Dat gaat heel handig met een speciaal swipe-gebaar dat ik niet ken, maar soms per ongeluk uitvoer. Als de kaart zo gedraaid is zie ik dat meestal meteen, maar nu was deze ongeveer 180 graden gedraaid, en het was onbekend terrein met een stukje Ourthe in noord-zuid richting, en ik was redelijk ver ingezoomd zodat herkenningspunten buiten beeld waren. Bij Rivage in de buurt van de brug moet ik de kaart per ongeluk omgedraaid hebben. Ik was even in de war met het inslaan van de juiste weg en reed toen een stuk via de doorgaande weg aan de ene kant van de rivier terwijl mijn geplande route aan de andere kant over het jaagpad liep. Ik had al heel wat kronkelfietspad achter me en het was wel lekker om even vaart te kunnen maken over een brede weg, en ik kon nog even leuk een paar wielrenners inhalen. Toen ik bij Poulseur aankwam, herkende ik dit als een plaatsje dat ik al eerder gepasseerd was, en herkende ik op de app linksboven het kleine symbooltje waaraan je kunt zien dat de kaart gedraaid is. Ik zou die kaartdraai-feature het liefst compleet uitschakelen, maar heb daarvoor nog geen mogelijkheid gevonden.









Van Rivage tot Remouchamps volgde ik grotendeels de doorgaande weg langs de Ourthe. Daarna werd het klimmen richting La Reid en Spa. Tussen La Reid en Spa werd de helling zo steil dat ik besloot om maar eens het kleine voorblad te gaan gebruiken. Ik had al weer eens per ongeluk met het grote voorblad naar het grootste tandwiel op de cassette geschakeld, en mijn achterwiel moeten loshalen om de strak gespannen ketting weer los te krijgen. Ik ging even stilstaan om de ketting handmatig op het kleine voorblad te leggen, stapte weer op, rolde een paar meter helling af en maakte een boogje om verder helling op te rijden. Terwijl ik begon te trappen hoorde ik een onheilspellend geluid onder me. Ik stapte weer af en constateerde dat mijn derailleur zich op een of andere manier in de spaken van het achterwiel gehaakt had, en helemaal verdraaid was.






Ik heb ongeveer drie kwartier in de berm scheldend de boel staan repareren. Ik verwachtte niemand in de buurt en ventileerde mijn frustratie hardop. Na enige tijd liep iemand naar me toe en vroeg in keurig Engels of ik hulp nodig had. Ik heb mijn situatie uitgelegd, hulp afgeslagen, en me vervolgens staan afvragen of dit nou een Waal was die zulk duidelijk Engels sprak zonder vet Frans accent. Ik heb de ketting bij de sluitschakel gesplitst en losgehaald, de derailleur helemaal er af gehaald. Het verbogen bevestigingspunt aan de achtervork weer enigszins recht gebogen. Ik had de indruk dat de derailleur niet helemaal naar de verdommenis was. Er was een klein uitsteeksel bij de bevestigingsbout afgebroken. Daardoor kon de derailleur verder rond deze bevestigingsbout draaien dan voorheen. Het was met slechts twee handen moeilijk om het tegenstribbelende ding weer goed bevestigd te krijgen, uiteindelijk lukte me dit toch nog nadat ik een klein stelboutje verwijderd had. Ik heb naar huis gebeld om te melden dat het allemaal wat langer ging duren dan verwacht.

---

In Spa heb ik even rondgekeken en een kleine lus om het centrum heen gemaakt. Het was duidelijk een toeristisch plaatsje, maar het maakte niet al te veel indruk op me. Daarna doorgereden richting Limbourg, ooit zetel van een groot hertogdom en naamgever van de Belgische en Nederlandse provincies Limburg. De heuvels aan de noordkant van de Ardennen zijn wat straffer dan die van Zuid-Limburg. Op de fiets is het hier steeds omhoog kruipen en dan in korte tijd met een rotvaart naar beneden. Plaatsjes liggen over het algemeen in een dal, daarna volgt weer de klim tegen de volgende heuvel op. Met hellingspercentages van rond de 5% bereikt mijn open ligger vrij makkelijk snelheden tussen 50 en 60 km/u, maar veel meer dan 62 wordt het niet, dan stoot ik op een soort van luchtweerstandsmuur, en kan ik niet erg effectief meer meetrappen. Fietsend handmatig de ketting van het ene naar het andere kettingblad omleggen heb ik tijdens deze tocht eindelijk enigszins onder de knie gekregen.





Limbourg is een pittoresk klein historisch ogend plaatsje. Ik heb er even rondgekeken en dan mijn route vervolgd richting Lontzen en Hergenrath in de Belgische Duitstalige Gemeenschap.






Vervolgens kwam de laatste grote klim over het Preuswald naar Aachen. Voorbij de grens lag er opeens zomaar een fietspad langs de weg. Aachen heeft een mooi oud centrum. Op het grote marktplein heb ik even bij de fontein gezeten met een duur betaald schepijsje.




Aan de zuidkant van Herzogenrath stond het dak van een huis in de fik. Het was al van ver te zien aan een dikke rookpluim in de lucht. De brandweer was grootschalig uitgerukt en de boel was afgezet. Ik moest een klein stukje omrijden.




In Kerkrade ben ik over de Neustraße / Nieuwstraat gereden, een grensstraat midden in de bebouwde kom met een opmerkelijke mengeling van Duitse en Nederlandse borden en straatmeubilair. Daarna ben ik nog even het oude centrum ingereden en heb ik kort stilgestaan op het marktplein. Ik raakte in gesprek met een heer op leeftijd die geinteresseerd was in mijn fiets.



Ik reed verder via Landgraaf en langs de zuidkant van natuurgebied de Brunsummerheide over het enige stukje onverharde weg dat ik in mijn route had opgenomen. Daarna was het grotendeels een gestage afdaling via Amstenrade en Puth en dan nog even de steile helling door Sweikhuizen af. Ik was om negen uur terug, en vrijwel exact twaalf uur onderweg geweest.