(24-Jul-2025, 09:18 PM)Bart Verbeek schreef: Als ik met mijn auto in de file stond, en aan de andere kant van de vangrail stond ook een file in de tegenovergestelde richting, dan kon ik toch nooit het knagende gevoel van mij afschudden "we doen iets fout, maar wat?".
Een klassiek voorbeeld is een klein ongeval met blikschade. In theorie zou het volstaan om beide auto's snel op de pechstrook te zetten en gegevens uit te wisselen. Maar in de praktijk gaan mensen vaak ter plekke discussiëren over wie in fout was – midden op de rijbaan. Soms gebeurt dit uit boosheid, soms uit angst dat ze aansprakelijkheid erkennen als ze hun voertuig verplaatsen. Zo blijft het verkeer staan, en ontstaat er file. Dat lijkt ‘dom’, maar is deels een gevolg van hoe onze verzekering en aansprakelijkheidsregels werken.
Ook werken aan de weg spelen een rol. Veel wegen zijn zo ontworpen dat er weinig marge is: als één rijstrook wegvalt, kan de rest de verkeersstroom niet meer opvangen. In België en Nederland bijvoorbeeld zijn snelwegen vaak druk, maar efficiënt – zolang alles perfect loopt. Eén werf, een versmalde rijstrook, of een verouderd verkeerslichtsysteem kan al leiden tot opstoppingen. Vooral bij die verkeerslichten maak ik mij vaak druk, op bepaalde plaatsen maken ze gebruik van intelligente verkeerslichten en dat maakt een wereld van verschil. Hoe vaak sta ik in mijn wagen (of een fietser aan een verkeerslicht) onnodig stil? Kost een sensor dan zoveel?
En dan is er nog het zogeheten "phantom file"-effect: een auto remt even, de auto erachter remt iets harder, en zo ontstaat een kettingreactie die kilometers verderop een complete stilstand veroorzaakt. Niemand heeft iets ‘fout’ gedaan (hoewel, ik zie vaak mensen onnodig of te laat op de rem trappen), en toch staat alles stil. Dat is niet alleen een psychologisch probleem (onvoorspelbaar rijgedrag, stress), maar ook een technisch vraagstuk: onze huidige infrastructuur is simpelweg niet ontworpen om zulke reacties op te vangen.
Ten slotte: ook onze mobiliteitskeuzes dragen bij. Als iedereen tegelijk op dezelfde uren naar het werk moet, en het openbaar vervoer geen volwaardig alternatief biedt, dan zit je met structurele overbelasting. De oplossing ligt dus niet bij één individu die 'iets fout doet', maar bij een breder herdenken van hoe we mobiliteit organiseren: spreiding van werkuren, investering in openbaar vervoer, herwaardering van fietsen, slimme verkeerssystemen, enzovoort.
In ons bedrijf werken vele mensen intussen van thuis uit, dat is een zeer goed alternatief. Alleen wil de werkgever dit vaak niet, omdat er dan geen controle is.
